Η Ευφροσύνη Γκρανιά-Κλώτσα, κορυφαία λοιμωξιολόγος, Σύμβουλος στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία του Cambridge της Αγγλίας και εκπρόσωπος της ομάδας κλινικής αναφοράς για μολυσματικές ασθένειες του NHS, λέει στο GoodNews τους λόγους που παραμένει αισιόδοξη, βάσει στοιχείων και της γνώσης που έχουμε κατακτήσει έως σήμερα.
Ταυτόχρονα, εφιστά την προσοχή στον τρόπο αναστροφής των μέτρων στην Ελλάδα, τα οποία "πρέπει να αναστρέψει με πιο αργό ρυθμό και με μεγάλη προσοχή προκειμένου να μη χαθούν όσα με κόπο αποκτήθηκαν."
1) Σε πρόσφατη συνέντευξή σας μιλήσατε για “τόλμη της Ελλάδας” στη λήψη αποφάσεων. Τι εννοείτε με αυτό;
Η Ελλάς αντιμετώπισε την πανδημία με έγκαιρα και αποφασιστικά μέτρα, τα οποία όμως πρέπει να αναστρέψει με πιο αργό ρυθμό και με μεγάλη προσοχή προκειμένου να μη χαθούν όσα με κόπο αποκτήθηκαν.
2) Πολλοί λοιμωξιολόγοι, μεταξύ των οποίων κι εσείς, είχατε αναφερθεί στο ενδεχόμενο πανδημίας, λόγω της κατάστασης στην Ασία και των νυχτερίδων. Αν ήσασταν υπουργός Υγείας σε ασιατικό κράτος τι πολιτικές θα επιβάλλατε για να αποτραπεί στο μέλλον νέα πανδημία;
Πανδημίες μπορούν να ξεκινήσουν σε διάφορες χώρες. Η τελευταία πανδημία γρίπης, για παράδειγμα, θεωρείται ότι ξεκίνησε σε φάρμα χοιροτροφίας στη Βόρεια Αμερική. Οι νυχτερίδες δεν είναι τα μόνα θηλαστικά που ενέχονται σε πανδημίες και συνεπώς δεν έχει νόημα να αναφερόμαστε μόνο σε αυτές.
Πανδημίες μπορούν να ξεκινήσουν σε διάφορες χώρες. Η τελευταία πανδημία γρίπης, για παράδειγμα, θεωρείται ότι ξεκίνησε σε φάρμα χοιροτροφίας στη Βόρεια Αμερική. Οι νυχτερίδες δεν είναι τα μόνα θηλαστικά που ενέχονται σε πανδημίες και συνεπώς δεν έχει νόημα να αναφερόμαστε μόνο σε αυτές.
Η ευθύνη των επιστημόνων είναι να ενημερώνουν τους πολιτικούς και των υπουργών να παίρνουν αποφάσεις με βάση τα καλύτερα πιθανά δεδομένα. Τα δεδομένα που αξιοποιούν οι πολιτικοί δεν περιλαμβάνουν μόνο τα επιστημονικά και γι’ αυτό δεν είμαι κατάλληλη να απαντήσω. Δεν ζηλεύω τη θέση των υπουργών υγείας.
3) Σε σχέση με τη διάδοση θεωριών συνωμοσίας έχετε πει ότι ως επιστήμονες αποτύχατε να εκπαιδεύσετε το κοινό.
α. Η κοινωνία πήρε το μάθημά της;
Διαβάζοντας αυτά που συμβαίνουν τις τελευταίες μέρες δεν θεωρώ ότι το “μάθημα” ήταν αρκετό. Παρ’ όλα αυτά οι σύγχρονες κοινωνίες δεν μπορούν να μειώνονται σε γενικότητες αυτού του είδους. Κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι και επιστήμονες των συναφών χώρων καλούνται τώρα να βοηθήσουν στο να μεταφραστούν τα επιστημονικά μηνύματα σε θετικές συμπεριφορές.
β. Τι θα μπορούσατε να αλλάξετε μελλοντικά στον τρόπο επικοινωνίας της δουλειάς σας;
Οι επιστήμονες έχουν ευθύνη να βοηθήσουν την κοινωνία να ερμηνεύσει αυτά που συμβαίνουν και να μπουν σε διάλογο με τον κόσμο, αλλά διάλογο επί ίσοις όροις. Το κίνημα της συμμετοχής του κοινού στον επιστημονικό διάλογο έχει πλέον γερές βάσεις και θα πρέπει να ενθαρρύνεται. Εγώ πάντως προτίθεμαι να βοηθήσω αυτό το διάλογο με όποιον τρόπο μπορώ, όπως κάνω και στη Βρεττανία.
4) Από πού αξίζει να αντλούμε αισιοδοξία;
Αντλώ αισιοδοξία από τη γνώση ότι η ανθρωπότητα έχει ξεπεράσει ήδη πολλές πανδημίες χειρότερης επιθετικότητας και από τη γνώση ότι όλη η ιατρική επιστημονική σκέψη σήμερα επικεντρώνεται στην πανδημία. Ανάλογη προσπάθεια για άλλους ιούς στο πρόσφατο παρελθόν (Aids, Ebola κλπ) οδήγησε σε επαρκέστατα φάρμακα (Aids) και εμβόλια (Ebola). Κανείς δεν μπορεί να ξέρει στην πραγματικότητα τι αποτέλεσμα θα έχουν όλες αυτές οι έρευνες. Η εμπειρία όμως δείχνει ότι όταν μεγάλοι χρηματοδότες υποστηρίζουν μία διεθνή προσπάθεια η εξεύρεση λύσεων είναι ταχεία.
5) Ποια πράγματα συμβαίνουν σήμερα για πρώτη φορά στην επιστημονική κοινότητα;
Τίποτε δεν συμβαίνει για πρώτη φορά. Η τεχνολογία όμως κάνει την έρευνα και τις συνεργασίες ταχύτερες και αποτελεσματικότερες. Η γνώση που έχουμε για τον ιό έχει αυξηθεί δραματικά και οι τεχνικές κατασκευής εμβολίων το ίδιο.
6) Ποιων επιστημόνων/ομάδων τις ερευνητικές προσπάθειες και τις ανακοινώσεις παρακολουθείτε από προσωπικό ενδιαφέρον αυτό το διάστημα;
Δεν υπάρχει κανένα μεγάλο πανεπιστήμιο που να μην ασχολείται με την πανδημία συνεπώς θα ήταν άδικο να ξεχωρίσω κάποια ομάδα. Επίσης, οι ερευνητές που ασχολούνται είναι από… αρχαιολόγοι (όπως ο Σερ Κόλιν Ρένφριου του Καίμπριτζ) μέχρι μαθηματικοί (όπως ο διαπρεπέστατος έλληνας ακαδημαϊκός Θανάσης Φωκάς). Ποιον να πρωτοξεχωρίσω….
7) Τι δεν ξέρουμε για τη ζωή ενός επιστήμονα εν μέσω πανδημίας; Έχουν φτάσει σε εμάς πληροφορίες για το νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό αλλά ίσως δεν ξέρουμε τόσα πολλά για τους ερευνητές. Ποιοι είναι οι ρυθμοί δουλειάς, τι εξοπλισμός απαιτείται, πώς γίνεται η διακίνηση της πληροφορίας;
Μπορώ μόνο να σας μεταφέρω την προσωπική εμπειρία του clinician scientist που βλέπει ασθενείς με Covid19 όπως εγώ… Η ζωή δεν διαφέρει πολύ από την πολυάσχολη συνήθη ζωή ενός κλινικού γιατρού σε ένα μεγάλο νοσοκομείο. Οι βασικές διαφορές από πριν είναι ότι οι συναντήσεις με συναδέλφους γίνονται πλέον μόνο μέσω τηλεδιάσκεψης και τα εξωτερικά ιατρεία γίνονται κυρίως μέσω τηλεϊατρικής. Λυπάμαι που η επαφή του γιατρού με τον ασθενή παρεμποδίζεται σε ένα βαθμό από τις μάσκες και τον υπόλοιπο εξοπλισμό και που η ύπαρξη του ίντερνετ σημαίνει ότι τα όρια προσωπικού και επαγγελματικού χρόνου πλέον δεν υφίστανται.