Ο Δρ Άλκης Τόγιας, Διευθυντής του Τμήματος Αλλεργίας, Άσθματος και Βιολογίας των Αεροαγωγών στο Εθνικό Ιστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων του Εθνικού Ινστουτούτου Υγείας των Η.Π.Α. (NIH), ο οποίος “τρέχει” 4 έρευνες για τον SARS-CoV-2, μάς απαντά:

- Υπάρχει κάποιο Καλό Νέο που θα μπορούσατε να μοιραστείτε στη μάχη κατά του COVID-19; Πού βρισκόμαστε;

Το σημαντικό νέο είναι ότι, όχι μόνο στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη, έχουν δοθεί μεγάλα κονδύλια από τις κυβερνήσεις για να προωθήθει η έρευνα. Το γεγονός ότι το Αμερικανικό Κογκρέσο πριν 1,5 μήνα έδωσε περίπου 850 εκατ. δολάρια μόνο για την έρευνα στον κορονοϊό στο Ινστιτούτο μας (NIH) είναι ένα μεγάλο βήμα.

Σε όλα τα ιατρικά θέματα καταλήγουμε στο ότι χρειάζεται πολλή έρευνα και όταν χρειάζεται πολλή έρευνα χρειάζονται πολλά χρήματα. Με λίγα χρήματα κάθε χρόνο μπορείς να κάνεις πολύ καλή έρευνα, αλλά μάλλον θα χρειαστούν πολλά χρόνια μέχρι να καταλήξεις σε αποτελέσματα. Με την κατάλληλη χρηματοδότηση μπορείς να κάνεις εξίσου καλή έρευνα μέσα σε 3 μήνες. Αυτή τη στιγμή έχουμε τα χρήματα και προχωράμε σε πολλές μελέτες. Το πιο σημαντικό σε αυτή τη μάχη είναι αντί κάποιος να επικεντρωθεί σε μόνο ένα φάρμακο ή μόνο έναν τρόπο αντιμετώπισης του ιού, να εξεταστούν 10 ή 20 τρόποι και από αυτούς να διαπιστωθεί αν όντως κάποιος λειτουργεί. Ο μόνος τρόπος να συμβεί αυτό είναι με πολλή χρηματοδότηση, την οποία αυτή τη στιγμή την έχουμε. Αυτό είναι το καλό νέο.

Πρέπει να αισιοδοξούμε. Από πλευράς Έρευνας, η αισιοδοξία βασίζεται σε αυτό το γεγονός: ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν τα χρήματα για να προχωρήσει πολύ γρήγορα. Κάτι το οποίο με κανονικούς ρυθμούς θα απαιτούσε 10 χρόνια για να λυθεί, ίσως σήμερα μας πάρει 6 μήνες.

- Είστε υπεύθυνος για τις κλινικές έρευνες και τη χρηματοδότηση του ινστιτούτου σας, για τα συγκεκριμένα πεδία που ελέγχετε. Τι κλινικές έρευνες τρέχουν αυτή τη στιγμή από τον ΝΙΗ και τι budget καλείστε να διαχειριστείτε;

Το Ινστιτούτο της Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων, στο οποίο υπάγομαι, έλαβε από το Κογκρέσο πάνω από 800 εκατομμύρια δολάρια. Αυτά τα χρήματα έχουν ήδη διοχετευτεί σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα. Εγώ διευθύνω το κομμάτι του Ινστιτούτου με ασχολείται με την αλλεργία και με τη βιολογία των αεροφόρων οδών. Όπως καταλαβαίνετε, δεδομένου ότι ο κορονοϊός έχει πολύ άσχημες επιπτώσεις στις αεροφόρες οδούς του οργανισμού και στους πνεύμονες, ασχολούμαι ενεργά με την πανδημία. Έχουν ξεκινήσει μελέτες με αντιίκα φάρμακα, τα οποία δοκιμάζονται, έχουν ξεκινήσει μελέτες με εμβόλια, ένα από τα οποία έχει παραχθεί ουσιαστικά από το Ινστιτούτο. Παράλληλα έχουν ξεκινήσει πολλές μελέτες επιδημιολογικού τύπου, που σημαίνει ότι προσπαθούμε να παρακολουθήσουμε στενά το πώς όσοι νοσούν, καταφέρνουν να αναρρώσουν από τον κορονοϊό, και ποιες συνθήκες κάνουν την κατάσταση χειρότερη ή καλύτερη. Δεν αποκλείεται να υπάρχουν και κάποιοι, όπως βλέπουμε συνήθως ότι συμβαίνει με τα άτομα νεαρής ηλικίας, που για κάποιο λόγο δεν υφίστανται τα ίδια προβλήματα με τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Σε αυτού του τύπου τα ερωτήματα έχουμε επίσης ξεκινήσει μελέτες για να καταλάβουμε τι συμβαίνει. Ένα άλλο πεδίο στο οποίο γίνεται έρευνα είναι στα φάρμακα που προλαμβάνουν την καταστροφή στους πνεύμονες στα πολύ σοβαρά περιστατικά.

Υπό από την ευθύνη μου τρέχουν 4 μελέτες, αλλά στο NIH στον τομέα των Λοιμωδών Νοσημάτων έχουν ξεκινήσει τουλάχιστον 10 με 15 μελέτες.

- Σε πόσο πρώιμο στάδιο είμαστε; Πότε θα μπορούσαμε να δούμε αποτελέσματα;

Γνωρίζω 1-2 θεραπευτικές μελέτες με αντιικά φάρμακα, οι οποίες έχουν προχωρήσει πολύ και δεν αποκλείεται στις επόμενες 3-4 εβδομάδες να έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα.

- Υπάρχει προηγούμενο σε κάτι τέτοιο, όλη η επιστημονική κοινότητα να έχει στρέψει την προσοχή της σε έναν κοινό στόχο;

Δε νομίζω ότι υπάρχει τέτοιο προηγούμενο. Η τελευταία αντίστοιχη περίπτωση ήταν κατά τη διάρκεια της μεγάλης κρίσης του AIDS, όπου βέβαια δεν συμμετείχε όλη η επιστημονική κοινότητα στο βαθμό που βλέπουμε σήμερα. Το παράδειγμα του AIDS, όμως, είναι πάρα πολύ σημαντικό καθώς έχει σχέση με αυτό που προανέφερα: όταν γίνει σωστή χρηματοδότηση, απαντήσεις βρίσκονται. Μέσα σε μια 10ετία από μια “θανατηφόρος νόσος” έγινε μια “χρόνια νόσος”. Το οποίο από μόνο του είναι τεράστιο βήμα. Αυτή τη φορά προσπαθούμε όλοι να μη μας πάρει τόσο.

Σε πολύ μικρότερο βαθμό αυτό έγινε επίσης με τον ιό Ebola.

- Έχουμε ξεφύγει του κινδύνου; Υπάρχει περίπτωση να δούμε στην Ελλάδα μια κατάσταση αντίστοιχη με της Ιταλίας;

Για να απαντήσω το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να δω τα νούμερα. Και βλέποντας τα νούμερα είναι σίγουρο ότι η Ελλάδα ακολουθεί μια κάπως διαφορετική πορεία από την Ιταλία. Δεν υπάρχει αμφιβολία γι' αυτό.
Εγώ, για να σας πω την αλήθεια, κοιτάζοντας τα νούμερα τα συγκρίνω με τα αμερικανικά. Αν λάβουμε υπόψη τον πληθυσμό ο οποίος στις ΗΠΑ είναι 35 φορές μεγαλύτερος από την Ελλάδα, θα περίμενε κανείς οι ΗΠΑ να είχαν 3.500 θανάτους.

- Είναι πιο αξιόπιστο αντί να κοιτάζουμε τα νούμερα των κρουσμάτων να εξετάζουμε τα νούμερα των θανάτων;

Ακριβώς. Είναι πολύ μεγάλες οι διαφορές ανάμεσα στις χώρες, όσον αφορά το πόσα διαγνωστικά τεστ διενεργούν στους πληθυσμούς τους. Είναι πολύ δύσκολο να γίνει σωστά η εξέταση όλου του πληθυσμού. Αυτό έγινε ως ένα βαθμό στη Νότια Κορέα, ίσως γίνεται και στην Ισλανδία. Αλλά δεν υπάρχει χώρα η οποία να δίνει 100% αξιόπιστα συμπεράσματα σε σχέση με το ποσοστό του πληθυσμού που έχουν νοσήσει.

Οι θάνατοι είναι ένας σωστός τρόπος εκτίμησης της κατάστασης. Αλλά: πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι δεν έχουν όλες οι χώρες τις δυνατότητες να διαχειριστούν όλους τους ασθενείς που νοσούν. Οι θάνατοι επομένως έχουν άμεση σχέση με τις δυνατότητες του ιατρικού συστήματος κάθε χώρας.

- Υπάρχουν νέα ευρήματα σε σχέση με τα μέτρα προφύλαξης που πρέπει να λαμβάνουμε;

Το πιο αξιόπιστο paper αυτή τη στιγμή είναι αυτό που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine, όπου έγινε μια καλή μελέτη για το πόσες μέρες ή ώρες μπορεί να διαρκέσει ο ιός σε διάφορες επιφάνειες. Το ερώτημα πόσες ώρες μπορεί να μείνει ο ιός σε σωματίδια στον αέρα δεν έχει απαντηθεί επαρκώς, αλλά γενικώς και στο βαθμό που αυτό δεν οφείλεται σε φτέρνισμα ή βήχα, δεν έχουμε παραδείγματα όπου ο ιός επιβιώνει στην αναπνοή και παραμένει στον αέρα για μεγάλο διάστημα. Δεν έχουμε τέτοια παραδείγματα σε προηγούμενες μελέτες επιδημιολογικού τύπου. Άρα δεν έχουμε σαφή απάντηση σε αυτό.

Όπως και η απάντηση σε σχέση με τη χρήση μάσκας δεν είναι ξεκάθαρη. Ωστόσο, επειδή η μάσκα δεν μπορεί να επιβαρύνει με κάποιο τρόπο ή να λειτουργήσει αρνητικά, δύσκολα κάποιος θα έχει αντίρρηση στη χρήση της.

- Είναι βάσιμη η ανησυχία ότι ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί, να αντιστέκεται στα εμβόλια ή τα αντισώματα και ουσιαστικά να βρεθούμε και πάλι στο σημείο Μηδέν;

Κάθε ιός μεταλλάσσεται και μεταλλάσσεται σχετικά γρήγορα. Αλλά οι μεταλλαγές οι οποίες υφίσταται δεν σημαίνουν αναγκαστικά ότι αλλάζει και η δυνατότητά του να κάνει ζημιά. Για να δημιουργηθεί ένας καινούριος ιός, ο οποίος θα παρακάμψει τη δράση του εμβολίου, θα παρακάμψει την ανοσολογική δυνατότητα που έχει δημιουργηθεί στην κοινωνία, σημαίνει ότι είναι ένας ιός ο οποίος έχει τεράστιο ποσοστό μεταλλάξεων. Μέχρι στιγμής δεν έχει διαπιστωθεί κάτι τέτοιο για τον συγκεκριμένο ιό. Ποτέ κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει αυτή την περίπτωση, αλλά τουλάχιστον μέχρι σήμερα δεν βλέπουμε να υπάρχει μεγάλος αριθμός μεταλλάξεων.

Το κατά πόσο αυτός ο ιός μπορεί να εμφανιστεί αργότερα είναι επίσης υπό συζήτηση, αλλά δεν ξέρουμε ακόμα κατά πόσο θα υπάρξει μία μείωση το καλοκαίρι στο βόρειο ημισφαίριο, η οποία θα οφείλεται καθαρά σε κλιματολογικές συνθήκες. Αν όντως γίνει κάτι τέτοιο, και πάλι δεν αποκλείεται να επανεμφανιστεί ο ιός αργότερα, κατά το φθινόπωρο-χειμώνα. Όλα αυτά όμως πρέπει να τα δούμε με την οπτική γωνία ότι γίνονται 2 πράγματα αυτή τη στιγμή:

1ον Μαθαίνουμε πολύ περισσότερα για τη βιολογία του ιού, δοκιμάζουμε αντιικά φάρμακα και βέβαια δοκιμάζουμε εμβόλια. Που σημαίνει ότι όταν ξαναεμφανιστεί ο ιός θα έχουμε περισσότερα όπλα στη διάθεσή μας για να τον αντιμετωπίσουμε.

2ον Ακόμα δεν ξέρουμε κατά πόσο ο ιός θα πλήξει ικανό αριθμό ανθρώπων, ώστε να δημιουργήσει το λεγόμενο “herd immunity”, δηλαδή “ανοσία του κοπαδιού”, που σημαίνει ότι αν υπάρχουν αρκετά άτομα που έχουν ανοσία στον ιό, αυτά τα άτομα λειτουργούν σαν «τείχη» για να σταματήσουν τη διάδοσή του. Αυτό ακόμα δεν το ξέρουμε, θα έχουμε καλύτερη εικόνα για αυτό μέσα στο καλοκαίρι. Τα νούμερα δεν δείχνουν ότι μέχρι το καλοκαίρι θα έχουμε δημιουργήσει “herd immunity”, διότι συνήθως χρειάζεται 30-40% του πληθυσμού να έχει έρθει σε επαφή με τον ιό. Όχι απαραίτητα να έχει νοσήσει, αλλά να έχει “δει” τον ιό και να έχει δημιουργήσει αντισώματα. Δεν μπορούμε να ξέρουμε πού θα βρισκόμαστε σε 2-3 μήνες από σήμερα.

Δείτε το πλήρες βιογραφικό του Άλκη Τόγια εδώ.