Ένα καινοτόμο πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών ξεκίνησε στη Σχολή Θετικών Επιστημών του EKΠΑ. Πρόκειται για το Τμήμα Αεροδιαστημικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, το οποίο λειτούργησε πιλοτικά από το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020 στο Συγκρότημα Ευρίπου (στις εγκαταστάσεις του ΕΚΠΑ στα Ψαχνά Ευβοίας). Ο αριθμός των εισακτέων ανέρχεται σε 100. Όπως τονίζεται, το τμήμα αυτό αποτέλεσε την 1η ή 2η επιλογή του 45% περίπου των εισακτέων του κατά το 1ο έτος λειτουργίας (2019-2020). Από αυτή τη χρονιά αναμένεται να αποτελέσει τη νέα κατεύθυνση για όσους νέους θελήσουν να ασχοληθούν με έναν από τους πιο ενδιαφέροντες κλάδους της νέας οικονομίας, ένα πεδίο με πολλές εφαρμογές και μεγάλη ωφέλεια, ένα "ταξίδι ζωής που βελτιώνει τη ζωή στη Γη αξιοποιώντας τις δυνατότητες της Επιστήμες και του Διαστήματος".   

Ποιες επαγγελματικές προοπτικές ανοίγονται;

Έρευνα και ανάπτυξη τεχνολογίας για ευφυή δορυφορικά συστήματα και υποσυστήματα επόμενης γενιάς, δορυφορικές επικοινωνίες και ζεύξεις, δορυφορική πλοήγηση, συστήματα ραντάρ, τηλεπισκόπηση και παρακολούθηση Γης, ψηφιακή επεξεργασία σήματος και εικόνας, επεξεργασία διαστημικών δεδομένων εν πτήσει, διαστημική ηλεκτρονική και αυτοματισμός, κ.α. καθώς και σε εφαρμογές, όπως η ασφάλεια των μεταφορών, ο εκσυγχρονισμός της ναυτιλίας, η εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών σε νέες τεχνολογίες 5G-6G, η παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, η γεωργία ακριβείας, η πρόληψη και αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης (π.χ. πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές), οι «έξυπνες» πόλεις, κ.α. 
Επίσης υπάρχουν πλέον ευκαιρίες απασχόλησης σε εταιρείες μελετών, σχεδιασμού ανάλυσης, υλοποίησης, επίβλεψης, λειτουργίας και αξιολόγησης συστημάτων λογισμικού/υλικού, εφαρμογών, υπηρεσιών και προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, καθώς και σε εταιρείες παροχής τηλεπικοινωνιακών και δορυφορικών υπηρεσιών.  

Ο Δρ Κώστας Καρτάλης, μάς εξηγεί:

"Είμαι Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ και εκτελώ χρέη του Προέδρου του Τμήματος στη 1η φάση της ανάπτυξης του. Θυμίζω ότι είναι ένα νέο Τμήμα του ΕΚΠΑ που ανανεώνει τα προσφερόμενα γνωστικά αντικείμενα και το οποίο δημιουργήθηκε στις εγκαταστάσεις που περιήλθαν στο ΕΚΠΑ (Συγκρότημα Ευρίπου) στα Ψαχνά Ευβοίας. Το Τμήμα ξεκίνησε τη λειτουργία του κατά το ακαδημαϊκό 2019-2020".

- Ποιο είναι το μπάτζετ της σχολής; 

"Το budget της σχολής διακρίνεται (α) στις τακτικές δαπάνες που αφορούν ως επί το πλείστον τη μισθοδοσία των διδασκόντων και ανέρχεται σε αυτή τη φάση σε περίπου 150,000 ευρώ το έτος και στις (β) δαπάνες για υποδομές (στο ποσόν των 450 χλδ. ευρώ που αφορά στην προμήθεια των εργαστηριακών οργάνων για τη δημιουργία των εξειδικευμένων εργαστηρίων, υπολογιστών υψηλής απόδοσης, ειδικών λογισμικών για αεροδιαστημικές εφαρμογές και ψηφιακή επεξεργασία εικόνων, συσκευές drone και διατάξεις τηλεπισκοπικών παρατηρήσεων, κ.α.)".

- Ποιος θα είναι ο τίτλος που θα αποκτούν όσοι αποφοιτούν;

"Προπτυχιακός τίτλος σπουδών στην Αεροδιαστημική Επιστήμη και Τεχνολογία".

- Ποιοι άλλοι καθηγητές θα συμμετέχουν;

"Το Τμήμα υποστηρίζεται από εν ενεργεία Καθηγητές του ΕΚΠΑ (Καθ. Αντ. Πασχάλης, Καθ. Ξ. Ζιάννη, Καθ. Χ. Λαμπρόπουλος, κ.α.) καθώς και από συνεργαζόμενους (εξωτερικούς) Καθηγητές (καθ. Β. Λάππας). Το εκπαιδευτικό και εργαστηριακό έργο υποστηρίζεται επίσης από επιστήμονες κατόχους διδακτορικού. Αυτή την περίοδο εξελίσσονται οι διαδικασίες επιλογής έξη ακόμα Καθηγητών σε γνωστικά αντικείμενα όπως "Δορυφορικά Συστήματα και Υποσυστήματα", "Αξιόπιστα Ψηφιακά Συστήματα", "Τηλεπισκόπηση και Επεξεργασία Εικόνας", "Εφαρμοσμένος Ηλεκτρομαγνητισμός και Μικροκυματικές Πηγές Ισχύος", "Μεγάλα Δεδομένα και Μηχανική Μάθηση", κ.α".

- Διαβάσαμε για τα μαθήματα. Βιβλία και συγγράμματα υπάρχουν ή θα δημιουργηθούν καινούργια;

 "Ολα τα μαθήματα υποστηρίζονται από σύγχρονα βιβλία που προσφέρονται μέσω του ΕΥΔΟΞΟΥ, δηλαδή του συστήματος δωρεάν διάθεσης τίτλων στους φοιτητές. Παράλληλα έχει δρομολογηθεί η δημιουργία νέων βιβλίων ή/και πανεπιστημιακών σημειώσεων (σε 1η φάση για τα μαθήματα ΑΡΧΕΣ ΑΕΡΟΔΙΑΣΤΗΜΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ και ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΩΝ ΠΤΗΣΕΩΝ, ΠΡΟΩΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΚΤΟΞΕΥΣΗΣ".

- Τώρα που η χώρα μας θα έχει ειδικό τμήμα, υπάρχει κάποιο πλάνο μεγαλύτερης ανάμειξης στα ευρωπαϊκά διαστημικά προγράμματα; 

"Θα έλεγα ότι είναι μία περίοδος κατά την οποία η Ευρωπαϊκή Ενωση και ο Ευρωπαϊϊός Οργανισμός Διαστήματος επενδύουν σημαντικούς πόρους: 
(α) Για συστήματα πλοήγησης (προγράμματα Galileo και EGNOS) με στόχο την ανάπτυξη ενισχυμένου και γεωγραφικά ακριβούς σήματος και την αξιοποίηση των δορυφορικών υπηρεσιών πλοήγησης προς όφελος του «Internet of Things», των έξυπνων κινητών συσκευών, της διαχείρισης της κυκλοφορίας και της αυτοματοποιημένης υποστήριξης αυτόνομων συσκευών κυρίως στον τομέα των μεταφορών.
(β) Για το Πρόγραμμα Παρατήρησης της Γης Copernicus για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής και κλιματικής παρακολούθησης (environmental and climate monitoring), της διαχείρισης επειγουσών καταστάσεων (λ.χ. ακραίων καιρικών φαινομένων) και τη στήριξη της συνοριακής και θαλάσσιας ασφάλειας (border and maritime security). το σύστημα υπηρεσιών Copernicus Data and Information Access Services (DIAS).
(γ) Για τη στήριξη μικρομεσαίων και νεοφυών επιχειρήσεων οι οποίες με την αξιοποίηση δεδομένων Copernicus θα στραφούν σε καινοτόμες εφαρμογές.
(δ) Για την ανάπτυξη νέων συστημάτων ασφάλειας, λ.χ. του Governmental Satellite Communication (GOVSATCOM) το οποίο προβλέπεται να υποστηρίξει τα Κράτη Μέλη σε ότι αφορά την αξιόπιστη πρόσβαση σε ασφαλή συστήματα τηλεπικοινωνιών που είναι αναγκαία για την επιτήρηση των συνόρων και την υποστήριξη διπλωματικών αποστολών και ανθρωπιστικών δράσεων.
Εκτιμώ ότι διαμορφώνεται ένα πλαίσιο στο οποίο ταιριάζει και το νέο Τμήμα αλλά και το Διιδρυματικό* Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών "Διαστημικές Τεχνολογίες, Υπηρεσίες και Εφαρμογές" (που επίσης ξεκίνησε το ακαδ. έτος 2019-2020)".  
*ΕΚΠΑ και Παν/μιο Πατρών

- Υπάρχουν σχέδια για ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη της χώρας μας στη διαστημική τεχνολογία;

"Στην Ελλάδα, ο χώρος της διαστημικής έχει παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια αξιόλογη δυναμική με σημαντικό αριθμό φορέων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα να επιδεικνύουν σημαντικές ερευνητικές, βιομηχανικές και εμπορικές δραστηριότητες σχετικές με τις διαστημικές τεχνολογίες, εφαρμογές και υπηρεσίες. Επισημαίνεται ότι η Ελλάδα συμμετέχει στον Eυρωπαικό Οργανισμό Διαστήματος (ΕΟΔ) και καταβάλλει ετήσια βάση συνδρομή ύψους 8 εκ ευρώ για τα υποχρεωτικά προγράμματα καθώς και 8.2 εκ ευρώ (ανά τριετία) για ορισμένα εκ των προαιρετικών προγραμμάτων (λ.χ. αυτό της Παρατήρησης της Γης). Σύμφωνα με τον Κανονισμό του ΕΟΔ, τα ποσά αυτά επιστρέφονται στο Κράτος Μέλος («βιομηχανική επιστροφή») για την υποστήριξη έργων που σχεδιάζονται και υλοποιούνται από φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα.

Αξίζει να σημειωθεί επίσης η δημιουργία του Εθνικού Κέντρου Διαστήματος αλλά και ότι σταδιακά όλο και περισσότεροι δημόσιοι φορείς στην Ελλάδα στρέφονται στην αξιοποίηση διαστημικών (ουσιαστικά δορυφορικών) υπηρεσιών στους τομείς της δορυφορικής τηλεπισκόπησης (Παρατήρηση Γης), της δορυφορικής πλοήγησης και των δορυφορικών τηλεπικοινωνιών.

Τέλος, από επίσημα στοιχεία προκύπτει ότι στην Ελλάδα κάθε χρόνο επενδύονται περίπου 28 εκ. ευρώ στις διαστημικές τεχνολογίες, εφαρμογές και υπηρεσίες, με την Ενωση Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών να καταγράφει κύκλο εργασιών που αγγίζει τα 150 εκ. ευρώ το χρόνο συνολικά, μέσω των 40 μικρομεσαίων επιχειρήσεων που έχουν δημιουργηθεί (σημειώνεται ότι οι επιχειρήσεις αυτές και μόνο, απασχολούν περίπου 2000 ερευνητές)".

- Διαβάζουμε ότι στο 4ο έτος σπουδών "οι φοιτητές θα εκπονήσουν την υποχρεωτική πτυχιακή τους εργασία μέσα από την οποία εξειδικεύουν τις γνώσεις τους σε ένα από τα αντικείμενα του Προγράμματος". Θα υπάρξει πρακτική σε επιχειρήσεις του κλάδου;

"Προβλέπεται πρακτική σε επιχειρήσεις του κλάδου, αν το επιλέξει ο φοιτητής.  Προβλέπονται επίσης δυνατότητες για τη συμμετοχή των φοιτητών σε διαγωνισμούς, όπως το CanSat, και σε εξειδικευμένα hackathons".

- Υπάρχει πρόβλεψη για τη δημιουργία και υποστήριξη νεοφυών επιχειρήσεων που ενδέχεται να προκύψουν από τους φοιτητές;

"Για τη δημιουργία, δεν νομίζω. Για την υποστήριξη όμως, είναι στους στόχους του Τμήματος, πλην όμως σε επόμενη φάση του στρατηγικού σχεδιασμού. Θυμίζω ότι το Τμήμα είναι νέο και θα λειτουργήσει για 2η μόλις ακαδημαϊκή χρονιά".
 
To Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος Αεροδιαστημικής Επιστήμης και Τεχνολογίας 

Διαμορφώθηκε, με βάση και αντίστοιχα προγράμματα σπουδών του εξωτερικού, ώστε να προσφέρει ένα συμπαγές γνωσιολογικό υπόβαθρο αλλά και να παρακολουθεί τις εξελίξεις στο διεθνές και εθνικό πλαίσιο. Διακρίνεται σε 5 βασικούς πυλώνες, οι οποίοι υποστηρίζονται με μαθήματα που προσφέρονται κατά τα δύο πρώτα έτη:
- Αεροδιαστημική (αρχές και πρακτικές, μηχανική πτήσεων, προωθητικά συστήματα και συστήματα εκτόξευσης, διαστημικά συστήματα και υποσυστήματα, διαστημικές και δορυφορικές εφαρμογές), 
- Φυσική (μηχανική, θερμοδυναμική, ηλεκτρομαγνητισμός, κυματική, οπτική), 
- Μαθηματικά (ανάλυση, πιθανότητες και στατιστική, διαφορικές εξισώσεις), 
- Πληροφορική (λ.χ. προγραμματισμός, ανάπτυξη λογισμικού, βάσεις και δίκτυα δεδομένων), 
- Μηχανική υπολογιστών (ψηφιακή σχεδίαση, αρχιτεκτονική υπολογιστών, σήματα και συστήματα, ηλεκτρονική και κυκλώματα).

Στο 3ο έτος το Πρόγραμμα εξειδικεύεται με σύγχρονα μαθήματα, όπως: 
- Σχεδίαση δορυφορικών συστημάτων και υποσυστημάτων, 
- Δορυφορική τηλεπισκόπηση, 
- Τηλεπικοινωνιακά συστήματα, 
- Ψηφιακή επεξεργασία σήματος και εικόνας, 
- Εξόρυξη δεδομένων και μηχανική μάθηση, 
- Σχεδίαση αεροδιαστημικών ψηφιακών συστημάτων.

Στο 4ο και τελευταίο έτος οι φοιτητές καλούνται να διαλέξουν μεταξύ δύο κατευθύνσεων. 
- Η 1η κατεύθυνση αφορά στον σχεδιασμό δορυφόρων, οργάνων και δορυφορικών υποσυστημάτων (space upstream), 
- η 2η στην ανάπτυξη εφαρμογών δορυφορικής τηλεπισκόπησης, πλοήγησης και επικοινωνιών (space downstream). 
Kατά τη διάρκεια του ίδιου έτους, οι φοιτητές θα εκπονούν την υποχρεωτική πτυχιακή τους εργασία μέσα από την οποία εξειδικεύουν τις γνώσεις τους σε ένα από τα αντικείμενα του Προγράμματος.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το site του