Από την Ελβετία κατευθύνει το πρόγραμμα που "θα φέρει τους Έλληνες Επιστήμονες στο επίκεντρο της παγκόσμιας Έρευνας". Ο Μανωλής Δερμιτζάκης, ως Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, συντονίζει την μεγάλη ερευνητική πρωτοβουλία που έχει ξεκινήσει στην Ελλάδα, με τη συμμετοχή των σημαντικότερων ερευνητικών ομάδων της χώρας (περισσότερα εδώ).

Είναι ο Διευθυντής Κέντρου Γονιδιώματος Health 2030 και Καθηγητής Γενετικής Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Γενεύης. Ζητούμενο μέσα από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία, όπως αναφέρθηκε σε σχετική  ανακοίνωση, είναι «η διεθνής προβολή της ελληνικής ερευνητικής κοινότητας».

Όπως δήλωσε στο GoodNews ο Δρ Δερμιτζάκης, αυτή είναι μια στρατηγική απόφαση:

«Θέλουμε να δείξουμε ότι η ελληνική επιστημονική κοινότητα μπορεί να δώσει λύσεις. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία βάζει την Ελλάδα σε πρωταγωνιστικό ρόλο στον παγκόσμο επιστημονικό χάρτη. Ελάχιστες χώρες στην Ευρώπη έχουν προχωρήσει σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες, συγκεκριμένα η Μεγάλη Βρετανία και η Φινλανδία.» 

Σε παλαιότερη συνέντευξή του στο GoodNews, έχει δηλώσει:

- Οπως τονίζετε, η ομάδα σας κάνει βασική έρευνα. Ωστόσο, συχνά ακούμε, ακόμα και από κυβερνητικούς παράγοντες, ότι στην εποχή μας αξία έχει μόνο η εφαρμοσμένη έρευνα… ​

Πράγματι, είναι δύσκολο να αποδώσεις τη σημασία ή την αξία της έρευνας. Διότι αυτό που περιμένει το ευρύ κοινό είναι ανακοινώσεις για την ανακάλυψη μιας θεραπείας ή ενός φαρμάκου. Το αποτέλεσμα της “μεταφραστικής έρευνας”, όπως χαρακτηρίζεται. Υπάρχει μια ανησυχία στον κόσμο αν τα χρήματα δίνονται στη σωστή κατεύθυνση -ιδιαιτέρως στο εξωτερικό όπου δαπανώνται τεράστια ποσά. «Γιατί εγώ να πληρώσω φόρους για να κάνει ο επιστήμονας την έρευνά του;». «Τι έχει να προσφέρει;». Η αγωνία του πολίτη είναι πάντα η ίδια: «Θα θεραπεύσεις μια ασθένεια; Θα δημιουργήσεις ένα μηχάνημα;». ​

​Δυστυχώς δεν έχει καλλιεργηθεί η αντίληψη ότι η διερεύνηση του περιβάλλοντος, της φύσης και της ίδιας της ζωής, είναι από μόνο του κάτι χρήσιμο για την ανθρωπότητα. Όλοι μπορούν να κατανοήσουν τη σημασία της μεταφραστικής έρευνας. Αλλά οι περισσότεροι αγνοούν άπειρα παραδείγματα ερευνών οι οποίες, αν και δεν ξεκίνησαν ως μεταφραστικές, παρήγαγαν αποτελέσματα τα οποία αξιοποιήθηκαν μετά από 10 χρόνια και τελικά άνοιξαν σημαντικούς δρόμους. Ουσιαστικά, προσέφεραν μια γνώση η οποία αξιοποιήθηκε την κατάλληλη στιγμή. ​

- Διατηρείτε συνεργασία με το ελληνικό Ινστιτούτο Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, δίνοντας το know-how για να δημιουργηθεί ένα νέο τμήμα...

​Στο ΙΙΒΕΑΑ ξεκίνησε μια προσπάθεια να φτιάξουμε ένα Κέντρο Βιολογίας Συστημάτων. Εγώ συνεργάζομαι περιστασιακά -ξοδεύω το 10% του χρόνου μου στην Ελλάδα και το 90% στην Ελβετία. Συνεργάζομαι και προσφέρω όσο μπορώ... Κάνω συνεργασίες με ερευνητές … Βοηθάω φοιτητές να βρουν το δρόμο τους σε τομείς που σχετίζονται με το δικό μου αντικείμενο. ​

- Πώς ξεκίνησε η μεγάλη πορεία σας;

Σπούδασα σε ένα πολύ καλό Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μεγάλωσα στο Παγκράτι, πήγα στο 28ο Δημοτικό Σχολείο και πέρασα στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σπούδαζα επί 4 χρόνια και δεν είχα μεγάλους βαθμούς στο πρώτο μου πτυχίο. Τελείωσα με βαθμό 6,97. Καθόλου μεγάλος βαθμός για να σε δεχθούν στο εξωτερικό. Απλώς είχα τη δίψα για Έρευνα… Έκανα το master μου, επίσης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και συνέχισα με διδακτορικό στην Αμερική. Τελικά αποδείχθηκε ότι δεν είχε σημασία αν είχα μεγάλους βαθμούς, αλλά ότι δούλεψα πάρα πολύ. Το μόνο που παίζει ρόλο είναι τι στόχους θέτεις και πώς θα πετύχεις αυτό που θέλεις να κάνεις. ​

- Τι σας έκανε να ασχοληθείτε με την Έρευνα;

Ο πατέρας μου ήταν γιατρός και είχε ένα συμμαθητή στο σχολείο επί 12 χρόνια, ο οποίος εξελίχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους επιστήμονες στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως: τον Φώτη Καφάτο. Όταν ο πατέρας μου μού μιλούσε περί βιολογίας, μού περιέγραφε πάντα με σπουδαία λόγια τον Φώτη Καφάτο, τον μαθητή – διάνοια που έκανε φροντιστήριο στους συμμαθητές του!  Αυτόν τον άνθρωπο το είχα στο μυαλό μου ως κάτι το πολύ ιδιαίτερο! Είχα την τύχη να παρακολουθώ καθώς μεγάλωνα το Πανεπιστήμιο Κρήτης και την πορεία του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας. Δε φανταζόμουν βέβαια ότι θα μπορούσα να φτάσω στο επίπεδο του δρ. Καφάτου, όμως είχα μια κατευθυντήρια γραμμή, ότι θέλω να φτάσω εκεί. Πήγα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ακόμα και το καλοκαίρι, όταν τελείωναν τα μαθήματα, συνέχιζα τις έρευνες στο εργαστήριο. Στο 3ο έτος πήγα στην Ισπανία με το πρόγραμμα Erasmus. Συνέχισα να κάνω έρευνα….​

- Τα αποτελέσματα, σας δικαίωσαν...

Είμαι πολύ χαρούμενος που κάποιος με πληρώνει για να κάνω αυτό που μ' αρέσει. Η σύζυγός μου μου κάνει πλάκα ότι την απατάω με την Επιστήμη! Και πραγματικά η σχέση με την έρευνα και την επιστήμη είναι ερωτική. Υπάρχει κάτι που δεν μπορείς να το διώξεις, δεν μπορείς να το αποφύγεις, δεν μπορείς να το περιορίσεις σε ωράριο 9 με 5. Αυτό φυσικά δεν μπορούν να το έχουν όλα τα επαγγέλματα, διότι κάποια είναι πιο "διαδικαστικά". Εμείς κάνουμε αυτό που μας αρέσει, με όλες τις θυσίες που συνεπάγεται φυσικά. Ταξιδεύουμε πολύ… Εγώ λείπω πάρα πολύ από την οικογένειά μου και μάλιστα για πράγματα που δεν είναι απαραίτητο ότι μου αρέσουν και είναι τυπικές διαδικασίες, όπως το να κάνω μια αξιολόγηση. Πολλοί άνθρωποι στην Ελλάδα ή το εξωτερικό πήραν το πτυχίο τους, μπήκαν σε μια τράπεζα, άρχισαν να βγάζουν λεφτά και να κάνουν μεγάλη ζωή. Εμείς δεν πήγαμε για τα λεφτά. Μπορεί να πληρωνόμαστε καλά τώρα που έχουμε φτάσει σε ένα σημείο στην καριέρα μας -και εγώ είμαι και στην Ελβετία, ένα κράτος που εξασφαλίζει πολύ ικανοποιητικές οικονομικές απολαβές-, αλλά ποτέ δεν ήταν ο σκοπός μου να πάρω το μεγάλο μισθό. ​

​Όποιος θέλει να αφοσιωθεί στην Έρευνα και την Επιστήμη, δεν μπορεί να σκέφτεται τα χρήματα. Γνωρίζω παιδιά που ενώ έκαναν το διδακτορικό τους, έπαιρναν μηνιαία υποτροφία 40.000 δραχμές (σημερινά, περίπου 120 ευρώ) και παράλληλα δούλευαν σε μπαρ για να τα βγάλουν πέρα ή δανείζονταν από τους γονείς τους. Το έκαναν διότι αγαπούσαν αυτή τη δουλειά. Από ένα σημείο και μετά, βέβαια, το μόνο που θες είναι το ερευνητικό σου αντικείμενο να σου εξασφαλίσει μια καλή ποιότητα ζωής με έναν καλό μισθό, ο οποίος να σου επιτρέπει να αφοσιώνεσαι σε αυτό. Ο ερευνητής δεν μπορεί να έχει οικονομικό πρόβλημα. ​

- Όπως ο Φώτης Καφάτος λειτούργησε ως πρότυπο για εσάς, αντίστοιχα κι εσείς θα μπορούσατε να λειτουργήσετε ως πρότυπο για ένα νέο παιδί. ​

Μακάρι! Ως ένα βαθμό και αυτό είναι μεταξύ των στόχων και των υποχρεώσεών μας. Δεν είναι αντικείμενό μας μόνο να διδάξουμε τους φοιτητές στο αντικείμενό μας, αλλά πρέπει να αποτελούμε πρότυπα. Και επειδή σε κάθε κλάδο πρέπει να ακολουθείς κάποια πρότυπα, ίσως εμείς είμαστε πρότυπα ως Έλληνες. Σε μια κατάσταση που η Ελλάδα δεν είναι στην πιο πλεονεκτική θέση, μπορούν να προκύψουν άνθρωποι οι οποίοι είναι σε θέση να κάνουν τη διαφορά παγκοσμίως, παρόλο που βγήκαν από αυτό το σύστημα. Επειδή η Ελλάδα είναι σε κρίση δε σημαίνει ότι το ταλέντο χάθηκε, ούτε ότι οι ταλαντούχοι δε μπορούν να προχωρήσουν. Και ευτυχώς, είναι πολύ εύκολο για τους Έλληνες φοιτητές να βρεθούν σε διεθνές περιβάλλον, σε σχέση με παλιότερα. ​

Να σας δώσω ένα παράδειγμα: όταν πήγα εγώ στο τμήμα μου στο Πανεπιστήμιο Pennsylvania της Αμερικής το 1997 για να κάνω το διδακτορικό μου, δεν είχαν ξαναδεί Έλληνα φοιτητή και επομένως δεν είχαν σημείο αναφοράς. Χάρηκα πάρα πολύ που μου είπαν «Από εδώ και πέρα, όταν ακούμε για κάποιον Έλληνα φοιτητή δεν θα έχουμε απορίες και αρνητικές σκέψεις, θα έχουμε ως πρότυπο εσένα». Επίσης, είναι πολύ ευχάριστο ότι έτσι ανοίγουν πόρτες και στους επόμενους Έλληνες φοιτητές.​

- Αυτό είναι αντίθετο με την άποψη που κυριαρχούσε λίγο καιρό πριν στα ελληνικά μέσα, ότι οι Έλληνες έχουν βγάλει πολύ κακό όνομα στο εξωτερικό…​

​Δεν ισχύει αυτό. Ποιος το λέει αυτό; Έχω ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο και ποτέ δεν δέχτηκα αρνητικές αντιδράσεις για το γεγονός ότι είμαι Έλληνας. Οι ξένοι δεν γνωρίζουν πώς λειτουργεί το ελληνικό κράτος και τα σύνθετα προβλήματα που υφίστανται εδώ. Άλλωστε, οι Έλληνες στο εξωτερικό πάνε καλά. Το ελληνικό κομμάτι της επιστήμης στο εξωτερικό είναι πολύ δυνατό και μάλιστα έχει μεγάλη πυκνότητα. Και βλεπόμαστε συχνά έξω και συνεργαζόμαστε. Ας πούμε υπάρχουν δημοσιεύσεις που έχουν πολλαπλά ελληνικά ονόματα και δεν είναι λόγω του ότι ο ένας προσλαμβάνει τον άλλο. Βρισκόμαστε σε σε ένα συνέδριο, πάμε να φάμε κάτι μαζί, ύστερα συνεργαζόμαστε σε κάποιο επιστημονικό πεδίο. Δεν το κάνουμε για lobbying, είναι στην κουλτούρα μας. 

Βιογραφικό Μανώλη Δερμιτζάκη

Ο Εμμανουήλ (Μανώλης) Δερμιτζάκης είναι Διευθυντής του Κέντρου του Γονιδιώματος Health 2030 και Καθηγητής Γενετικής στο Τμήμα Ιατρικής Γενετικής και Ανάπτυξης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Γενεύης. Είναι μέλος των Εκτελεστικών Συμβουλίων του Swiss Personalized Health Network (SPHN) και του Ινστιτούτου Γενετικής και Γονιδιωματικής στη Γενεύη (iGE3), μέλος του Ελβετικού Ινστιτούτου Βιοπληροφορικής και είναι επίσης μέλος του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών στην Ελλάδα.

Έλαβε το πτυχίο του το 1995 και το Μαστερ του το 1997 στη Βιολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και το διδακτορικό του το 2001 από το Pennsylvania State University στις ΗΠΑ, μελετώντας την εξελικτική βιολογία και πληθυσμιακή γενετική του ρυθμιστικού DNA στα θηλαστικά και την Drosophila. Το μεταδιδακτορικό του έργο ήταν στη Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης, με επίκεντρο τη συγκριτική ανάλυση γονιδιώματος και τον λειτουργικό χαρακτηρισμό των διατηρημένων μη-κωδικών στοιχείων. Διετέλεσε ερευνητής στο Wellcome Sanger Institute μεταξύ 2004 και 2009.

Η έρευνά του επικεντρώνεται στη γενετική βάση των κυτταρικών φαινοτύπων, των πολυπαραγοντικών χαρακτηριστικών και της ιατρικής ακρίβειας. Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 160 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, πολλά από τα οποία σε περιοδικά όπως το Nature, Science και Nature Genetics. Η έρευνά του υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Louis-Jeantet, το WellcomeTrust, το Ελβετικό Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το JuvenileDiabetesFoundation και τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ (NIH). Είναι επίσης αποδέκτης επιχορήγησης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC).

Ηγήθηκε της πληρέστερης μελέτης που έχει γίνει ποτέ έως σήμερα για τις γενετικές διαφορές μεταξύ των ανθρώπων, οι οποίες επηρεάζουν και το ρίσκο τους στην εμφάνιση ασθενειών. Η συγκεκριμένη έρευνα εντόπισε 10.000 «δύσκολες»  μεταλλαγές στο DNA, (τις «εκτός γονιδίων»), καθώς και ποιες λειτουργίες επηρεάζουν. Οι σχετικές δημοσιεύσεις (9 ερευνητικών ινστιτούτων και 50 επιστημόνων) έγιναν στα περιοδικά Nature και Nature Biotechnology. 

To H-index του είναι 90 και έχει πάνω από 65000 φορές ετεροαναφορές (Google ScholarSept 2019). Είναι εκλεγμένο μέλος από το 2014 του European Molecular Biology Organization (EMBO) και αποδέκτης πολλών βραβείων μεταξύ αυτών του επιστημονικού βραβείου Μποδοσάκη του 2017, είναι Highly Cited Researcher κάθε χρόνο από το 2014 εώς σήμερα, και τέως  πρόεδρος του Παγκόσμιου Συνδέσμου Ελλήνων Βιοϊατρικής. Είναι επίσης μέλος του επιστημονικού συμβοθυλίου του Ιδρύματος Ωνάση και πρόεδρος της νεοφυούς εταιρείας Hybridstat Analytics LTD.

Έχει δώσει ομιλίες σε παρα πολλά σημαντικά συνέδρια Γενετικής, Βιολογίας και Ιατρικής, και είναι διοργανωτής πολλαπλών θερινών σχολείων, συμπεριλαμβανομένου του Wellcome Trust Hap Map Course και συνιδρυτής και συνδιοργανωτής του Leena Peltonen School of Human Genomics. Έχει διατελέσει διευθυντής της ομάδας ανάλυσης στην πιλοτική φάση του προγράμματος ENCODE (ENCyclopedia of Dna Elements) και μέλος της ομάδας ανάλυσης του MouseGenomeSequencingConsortium, του Διεθνούς προγράμματος HapMap και του προγράμματος 1000 Genomes, και ήταν διευθύνων ερευνητής στο πρόγραμμα GTEx. ΕίναιεπίσηςμέλοςτηςΟργανωτικήςΕπιτροπήςτουInternationalCommonDiseaseAlliance.Έχει υπάρξει μέλος τουBoard of Reviewing Editors του περιοδικού Science (2006-2011) και ως Senior Editorκαι τώρα Consulting Editor στο PLOS Genetics και είναι σήμερα ο Editor-in-Chief του περιοδικού Frontiers in Genetics.

Είναι παντρεμένος με τη δικηγόρο Ρία Κεχαγιά και έχουν 3 παιδιά.